- rozliczenia dotyczące dostawy zimnej wody do stacji wymienników ciepła

„…W sytuacji, kiedy więcej, niż jedna Wspólnota korzysta z wody dostarczanej przez MPWiK do jednego pomieszczenia s.w.c., wówczas umowa podnajmu, o której mowa powyżej, może być zawarta przez wszystkie Wspólnoty łącznie. Będzie to zadośćuczyniło zarzutowi uczestnika sporu wzbraniającego się przed świadczeniem usługi dostarczania wody z powołaniem się na brak tytułu prawnego odbiorcy (odbiorców). Po stronie podnajemców będzie więcej niż jeden podmiot. Wówczas obowiązek wynikający dla podnajemców z zawartej umowy będzie solidarny. W odniesieniu do proponowanych zasad rozliczeń między MPWiK i Wspólnotami za zimną wodę przeznaczoną do podgrzania, z uwagi na granicę dostawy tej wody (s.w.c.) i jeden wodomierz główny, co uniemożliwia precyzyjne wskazanie zużyć przez poszczególne Wspólnoty, można rozważyć następujące rozwiązanie: w okresie rozliczeniowym (którego ustawa „wodociągowa” nie definiuje), każda Wspólnota zlicza sumę wskazań zużycia c.w.u. w poszczególnych swych lokalach na podstawie wskazań wodomierzy w tych lokalach. Ponieważ suma tych wskazań nie będzie pokrywała się w 100% ze wskazaniem wodomierza głównego, różnicę pokrywają Wspólnoty proporcjonalnie do swych łącznych zużyć c.w.u…”

- zakończenie działalności ciepłowniczej opartej o koncesję

„…Zakończenie koncesjonowanej działalności ciepłowniczej wymaga poinformowania organ koncesyjny o zaistniałych przesłankach. Prezes URE powinien wydać odpowiednią decyzję. Nie będzie to cofnięcie koncesji (art. 41 Pr. en.), mające charakter sankcyjny albo wygaśnięcie koncesji z uwagi na upływ czasu (art. 42 Pr. en.).

Natomiast wchodzi „w grę”:
- wygaśnięcie koncesji z uwagi na ewentualne wykreślenie PEC z właściwego rejestru, tj. KRS (art. 42 Pr. en.). W tym trybie istnieje ryzyko związane z możliwością zastosowania art. 40 ust. 1 Pr. en.: pomimo wygaśnięcia koncesji, Prezes URE może nakazać dalsze prowadzenie działalności objętej koncesją przez okres nie dłuższy niż 2 lata, jeżeli wymaga tego interes społeczny. Przeciwko zastosowaniu takiego nakazu stoi argument ekonomiczny – ustalona taryfa na ten okres musiałby uwzględniać koszty wynikające z poddzierżawy sieci ciepłowniczych, a więc poziom cen i stawek opłat nie do zaakceptowania przez odbiorców końcowych; bądź:
- uchylenie decyzji (art. 155 K.p.a.), tj. decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. W tym trybie konieczny jest wniosek PEC, nie wymagający zachowania szczególnych wymogów…”

- skutki określenia w umowie dostawy ciepła węzła cieplnego jako granicy dostawy i rozliczenia, podczas gdy instalacje zewnętrzne nie należą do PEC

„…Prawo energetyczne wymaga wskazania w umowie sprzedaży ciepła miejsca dostarczenia ciepła do odbiorcy.

Określeniegranicy dostawy i rozliczenia w węźle cieplnym zasadniczo nie przesądza o granicy eksploatacji. Można

wyobrazić sobie sytuację,w której miejsce wydania towaru – ciepła znajduje się w węźle cieplnym, a przedsiębiorstwo

ciepłownicze eksploatuje na podstawie odrębnej umowy także zewnętrzne instalacje odbiorcze będące własnością

odbiorcy. W opisanej sytuacji należy jednak przesądzić, iż PEC nie eksploatuje zewnętrznych instalacji odbiorczych

za węzłem cieplnym, skoro dokonuje tych czynności inny podmiot. Hipotetyczne podpisanie przez PEC umowy dzierżawy

zewnętrznej instalacji odbiorczej i jej eksploatowanie spowodowałoby przesunięcie odbiorców do innej grupy taryfowej,

w której stawki opłat przesyłowych uwzględniałyby koszty tej dzierżawy oraz przesyłu ciepła tą siecią. Tym samym

stawki opłat przesyłowych uległyby podwyższeniu…”

- opinia dot. zastrzeżeń odbiorcy ciepła co do treści umowy sprzedaży ciepła

„…Nie podzielam opinii Prezydenta Miasta zaprzeczającej tezie, jakoby przedsiębiorstwa energetyczne nie mogłyby stosować wzorców umownych (umów adhezyjnych - przystąpienia). Pogląd przeciwny, oparty na przepisach kodeksu cywilnego, jest głoszony jednomyślnie w poglądach doktryny, m. in. J. Baehra i E. Stawickiego (Prawo energetyczne. Komentarz, W-wa, 1999, s. 43), E. Łętowskiej, (Ochrona niektórych praw konsumentów. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2001, s. 79).

Jednak trzeba pamiętać, iż postanowienia wzorców umownych, jeśli naruszają przepisy prawa lub słuszny interes strony, są do podważenia na drodze:
- postępowania cywilnego w drodze sądowej,
- postępowania antymonopolowego poprzez uznanie danego postanowienia umownego stosowanego przez podmiot dominujący za naruszającego warunki konkurencji,
- postępowania przed Prezesem URE w trybie art. 8 Prawa energetycznego,
- postępowania w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (art. 47936 k.p.c.).

Dlatego, jeśli kontrahent umowy kwestionuje zasadność niektórych postanowień umownych, zanim odbierzemy mu prawo domagania się zmian wzorca umownego, warto zapoznać się z merytorycznym uzasadnieniem wnoszonych uwag i przeanalizować zarzuty. Oznacza to, że jeśli MZEC po takiej analizie uzna, iż klient ma rację, będzie działaniem w pełni racjonalnym dokonanie zmian w umowie sprzedaży ciepła. Klient MZEC-u nie przedstawił szczegółowego uzasadnienia do kwestionowanych punktów umowy, zaznaczył jedynie te, z którymi się nie zgadza. Niniejsza opinia ma na celu bezstronną ocenę powstałych sprzeczności w oparciu o przepisy prawa, literaturę przedmiotu i orzecznictwo. Jeśli ostatecznie MZEC uzna słuszność przedstawionych argumentów, może dokonać zmian w umowie z odbiorcą. Wówczas zastosowanie znajdzie art. 385 k.c. stanowiący o sprzeczności treści umowy z wzorem umowy (pierwszeństwo ma wynegocjowana treść)…”

- zastrzeżenia co do treści umowy sprzedaży gazu proponowanej przedsiębiorstwu ciepłowniczemu

„…W odniesieniu do § 7 ww. projektu umowy, nie do przyjęcia są narzucone klauzule określające poziom minimalnego odbioru paliwa gazowego. Już na początku ubiegłego roku Prezes URE powiadomił Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o swoich zastrzeżeniach dotyczących żądania przez PGNiG, by jego kontrahenci wnosili zabezpieczenia finansowe (przy braku indywidualizowania warunków umownych i dostosowywania ich do sytuacji kontrahentów), a także narzucanie kontrahentom przez monopolistę odbioru minimalnych, rocznych ilości gazu pod karą zapłaty za niewypełnienie limitu (klauzula „take or pay”), ograniczanie możliwości odbierania paliwa gazowego ponad ilości wskazane na konkretny rok oraz zmiany terminów płatności za paliwo („Gazeta Podatnika” z dnia 15.02.2010 r.; http://gb.pl/gospodarka/lista/uokik-zbada-dzialania-pgnig-sa.html). Wymuszanie minimalnego poziomu odbioru paliwa gazowego obwarowane sankcjami w przypadku odebrania paliwa gazowego w ilości innej niż wcześniej określona budzi uzasadniony sprzeciw także w przypadku Spółki, w której zużycie paliwa jest uzależnione od sprzedaży ciepła naszym odbiorcom, a to jest z kolei uwarunkowane od temperatur zewnętrznych i nieprzewidywalnych odchyleń tych temperatur od średniej w poszczególnych miesiącach…”

- wypowiedzenie umów sprzedaży ciepła właścicielom (najemcom) lokali mieszkalnych w budynkach wielolokalowych przez PEC

„…Zgodnie z § 10 tego rozporządzenia [taryfowego dla ciepła] nie można w ogóle wyodrębnić grupy taryfowej według kryterium dostawy ciepła przedsiębiorstwo ciepłownicze bezpośrednio do lokalu. Ustalając bowiem grupy taryfowe uwzględnia się zróżnicowanie kosztów eksploatacji źródeł ciepła, wydzielonych sieci ciepłowniczych, węzłów cieplnych i zewnętrznych instalacji odbiorczych zależnie od tego, czy należą one do przedsiębiorstwa energetycznego, czy też nie należą do tego przedsiębiorstwa. Wyliczenie tych kryteriów jest wyczerpujące, więc nie ma prawnej możliwości zastosowania innego kryterium, tu: według dostawy do lokalu. Potoczne rozumienie wyżej użytego zwrotu „zewnętrznych instalacji odbiorczych” mogłoby jedynie nasuwać w tym względzie wątpliwości, lecz to pojęcie zostało zdefiniowane jako odcinek „za grupowym węzłem cieplnym lub źródłem ciepła, łączący te instalacje z instalacjami odbiorczymi w obiektach”, a więc jest przesądzone, że co najwyżej na wejściu do obiektu (budynku) powinna zakończyć się dostawa ciepła. Paragraf 17 pkt 3 i 4 ww. rozporządzenia także wyjaśnia, że kosztami uzasadnionymi są koszty stałe i koszty zmienne przesyłania i dystrybucji do przyłączy, (grupowych) węzłów cieplnych i zewnętrznych instalacji odbiorczych, a nie do lokali w budynkach wielolokalowych. Tak więc taryfy dla ciepła obejmują wyłącznie koncesjonowaną działalność gospodarczą przedsiębiorstwa energetycznego w zakresie zaopatrzenia w ciepło, czyli nie obejmują obsługi mieszkańców i użytkowników lokali w budynkach wielolokalowych. W sytuacji, gdyby przedsiębiorstwo ciepłownicze pomimo to wzięłoby na siebie odpowiedzialność utrzymywania instalacji wewnętrznej w budynku, mogłoby to prowadzić do odmowy zatwierdzenia taryfy dla ciepła. W jednym z rozstrzygnięć Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów postawiono przedsiębiorstwu ciepłowniczemu zarzut, iż „w kalkulacji cen i stawek opłat powód uwzględnił koszty remontów instalacji wewnętrznych budynków, stanowiących koszty remontów infrastruktury ciepłowniczej nie objętej zakresem działalności określonej w posiadanych koncesjach” (wyrok z 18.10.2004 r., sygn. Ame 92/03). Oznacza to, że przedsiębiorstwo energetyczne nie ma obowiązku utrzymywać w należytym stanie technicznym instalacji do niego nie należących. W przypadku, gdy mimo braku ustawowego obowiązku przedsiębiorstwo energetyczne z jakichś powodów to czyni tj. na podstawie odrębnych umów, to koszty ponoszone przez nie w tym celu, nie można uznać za koszty uzasadnione w rozumieniu art. 45 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne…”

- skarga konstytucyjna na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2002 r. sygn. akt IV CKN 1616/00

„…Powyższe orzeczenie Sądu Najwyższego narusza wolność działalności gospodarczej, o której mowa w art. 20 i 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W myśl tych przepisów podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej stanowi społeczna gospodarka rynkowa oparta m. in. na wolności działalności gospodarczej. Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Stopień dozwolonego ograniczenia nie jest w Konstytucji określony, lecz stylizacja art. 22 - podwójne użycie słowa „tylko” – wskazuje, iż ograniczenie to może mieć charakter jedynie wyjątkowy (P. Winczorek, Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000, s. 35). Wolność działalności gospodarczej obejmuje wolność wyboru rodzaju, a także wolność wykonywania działalności gospodarczej. Wprowadzanie ograniczeń działalności gospodarczej ma na celu zapewnienie ochrony pozostałym podmiotom uczestniczącym w obrocie gospodarczym, w szczególności konsumentom (B. Banaszak, Prawo konstytucyjne, Warszawa 1999, s. 190-191). Skoro jednak ograniczanie wolności gospodarczej ma mieć charakter wyjątkowy, w razie wątpliwości, nieprecyzyjnych przepisów, trzeba uznać, iż nie ma restrykcji w prowadzeniu tej działalności. Przedsiębiorstwo energetyczne przesyłające i dystrybuujące ciepło, prowadzi swą działalność przy pomocy sieci ciepłowniczej, działa zatem w warunkach monopolu naturalnego (infrastrukturalnego). Zaspokajając jednocześnie potrzeby o charakterze użyteczności publicznej (przesądza o tym treść ustawy o przedsiębiorstwach państwowych i ustawy o samorządzie gminnym), podlegać musi szczególnej regulacji mającej na celu przede wszystkim kontrolę stanowienia cen. Temu celowi służą uregulowania zawarte w rozdziale 5 Prawa energetycznego – „Koncesje i taryfy” (art. 45-47). Sporządzenie przez przedsiębiorstwo energetyczne taryfy i późniejsze zatwierdzenie jej przez Prezesa URE jest z punktu widzenia przedsiębiorstwa (a także jego odbiorców) najistotniejszym procesem pozwalającym na określenie przyszłych cen i stawek opłat, a przez to poziomu przychodów w roku następnym, określenie możliwości zrealizowania planów modernizacyjnych, inwestycyjnych. Wobec tego procedura ustalania, zatwierdzania taryf oraz wejścia ich w życie powinna być jasno określona. Dostrzegł to Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 26 października 1999 r. sygn. akt K 12/99 (Dz. U. Nr 91, poz. 1042), orzekając o niekonstytucyjności art. 46 Prawa energetycznego w zakresie, w jakim upoważniał Ministra Gospodarki do określania, w drodze rozporządzenia, zasad rozliczeń w obrocie paliwami gazowymi, energią elektryczną i ciepłem, w tym zasad rozliczeń z indywidualnymi odbiorcami w lokalach, ponieważ nie odpowiadał wymaganiom, jakie musi spełniać upoważnienie ustawowe, nie zawierając wytycznych dotyczących treści aktów wykonawczych…”

- ocena sporu ZEC z odbiorcą ciepła

„…Należy odnieść się do twierdzenia Sądu Rejonowego, jakoby art. 541 k.c. nie miał zastosowania, ponieważ „powód wzajemny nie kwestionował jednak taryfy obowiązującej go za dostarczanie energii cieplnej, lecz sposób naliczania opłaty”. Twierdzenie takie jest bezpodstawne, ponieważ prowadziłoby do zastosowania wykładni zacieśniającej, sprzecznej z wykładnią językową, przy braku jakichkolwiek przesłanek do uznania, że przepis ten należy stosować w węższym zakresie. Skoro taryfa składa się z cen i stawek opłat, zaś „ceny i stawki opłat zawarte w taryfach zatwierdzonych przez Prezesa URE mają charakter cen maksymalnych” (por. ww. orzeczenie SN, I CKN 1217/99), wszelkie dopłaty i niedopłaty powstałe po stronie dostawcy czy też odbiorcy ulegają 1-rocznemu okresowi przedawnienia. Z przepisu art. 541 k.c. nie wynika, że roszczenia o dopłaty i zwrot różnicy mogą wynikać jedynie z „kwestionowania taryfy obowiązującej”, jak chce Sąd Rejonowy. W takich sporach odbiorca byłby od razu na przegranej pozycji w każdej sprawie, ponieważ zgodnie z utrwalonym orzecznictwem odbiorcy paliw lub energii nie przysługuje przymiot strony w rozumieniu art. 28 k.p.a. w postępowaniu administracyjnym przed Prezesem URE w przedmiocie zatwierdzenia taryf, a więc nie może skutecznie podważyć jej wysokości także przed sądem powszechnym. Przyjęcie rozumowania Sądu Rejonowego za słuszne powodowałoby, że art. 541 k.c. mógłby mieć w praktyce wyjątkowo rzadkie zastosowanie, ponieważ w praktyce nie zdarza się, aby dostawca pobierał ceny lub stawki wyższe od zatwierdzonych, co jest karalne i łatwe do wykazania, a jedynie takie zastosowanie przepisu art. 541 k.c. sugerował Sąd Rejonowy. Jest to wniosek przeciwny do poprawnego, ponieważ art. 541 k.c. ma zastosowanie w praktyce do szeregu stanów faktycznych, takich jak: sposób naliczania opłat, prawidłowość zastosowania grupy taryfowej, początek obowiązywania nowej taryfy itd…”